Uyku! İnsan vücudunun dinlenmesi ve yenilenmesi için çok önemlidir. Çünkü uyku, konuşma, hafıza, ve esnek düşünmeyle ilgili yetilerimizin normal değerlerde seyretmesi için ihtiyaç duyulmaktadır. Bir başka deyişle uyku, beyin gelişiminde önemli bir role sahiptir.
Uykusuz kaldığınızda halsiz bir yapıda olarak, sağlıklı karar veremeyen, doğru düşünemeyen, zihni bulanmış ve aklı karışmış bir durumda olabilirsiniz. Çok yorgun ve uykusuz olduğunuzda yaptıklarınızı unutabilir hatta sanki sarhoşmuşsunuz gibi davranabilirsiniz. Uykusuzluk sadece bilişsel aktiviteleri değil aynı zamanda duygusal ve fiziksel halimizi de etkiler. Ayrıca uyku apnesi gibi aşırı uykusuzluktan kaynaklı hastalıklar başımıza bela olabilir. Bunlar arasında kalp, akciğer ve hormonal hastalıklar yer alıyor. Araştırmacılar uykusuzluğun kilo almayla da yakından ilişkili olduğunu belirtiyor. Çünkü kilomuzu korumak için gerekli olan kimyasal maddeler uyku esnasında salgılanıyor.
Ayrıca uykusuz olmak, hayatın birçok alanında kişilere zarar verebilmektedir. İşte, yolda, trafikte, evde, sosyal ortamlarda… Uykusuz olduğunuz için dikkatsizlik sonucu kendinize veya başkalarına zarar verebilirsiniz.
Herkesin uyuması gereken süre birbirinin eşdeğeri değildir. Ortalama uyku süresi 7,75 saat olsa da bazı insanlar 5, bazı insanlar ise 11 saat uykuyla kendini dinlenmiş hissedebilir. Yeteri kadar uyumayarak dinlenmediğinizde beyninizde neler olduğuna bakalım;
Kayıp Anılar, Unutkanlık
Hipokampus, beynin temporal lobunda ay şeklinde bir yapıdır. Bu bölgenin hafıza ve yön bulma yetilerinde önemli bir rolü vardır. Uzun vadeli uyku eksikliğinde, bazı anılarınızı hatırlamamanız veya unutmanız söz konusu olabilir.
Yanlış Hatırlanan Anılar
Uykusuz kalmış ve yorgun beyinde hipokampus ’un işlevleri değişir ve gün içerisinde yaşanan anıları doğru bir şekilde aklınızda tutamayabilirsiniz. Yapılan bir çalışmada, uykusuz geçen bir geceden sonra insanların bir gün önce yaşadıkları anıları anlatırken içerisine yanlış bilgiler dahil etme olasılıklarının yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.
Öfke Hali, Stres
Uyku kaybı, olumsuz şeylere odaklanmanıza, yüz ifadenizin asık olmasına ve bununla birlikte insanlarla tartışmaya ve kavgaya hazır bir ruh haline sebep olabilir. Dinlenmiş bir beyinde duyguları düzenleme yardımcı olan Amygdala, duygusal işlemlerde limbik sistem yapısı ve medial prefrontal korteks arasında sağlıklı bir bağlantı kurabilir. Ancak uykusuzluk durumu, ruh halinizin bozuk olmasına sebep olur.
Cerebral Küçülme
Uykusuzluk ve kötü uyku düzeni, sağlıklı bir yetişkinin frontal, temporal ve pariental lob’larının hacim kaybetmesine neden olur. Yapılan incelemelerde uyku eksikliğinin büzülme ve küçülmelere neden olduğu belirlenmiştir.
Konuşma Bozukluğu
Temporal lob, beynin dil işleme ve konuşma ile ilgili bölgesidir. Yorgun ve uykusuz insanlar akıcı ve düzgün konuşamayabilir ve konuşma bozukluğu yaşayabilir. Dinlenmiş kişiler ise daha düzgün ve akıcı konuşabilirler.
Bozulan Zeka
Uyku eksikliği yaşayan insanlar, olayları sağlıklı yorumlayamazlar. Konuşma sırasında çevik düşünmek, konu değişikliği ve akıcı konuşma, farklı düşünme gibi konulardaki bilinçsel işlevler etkilenir ve düzgün olmaz. Bu insanlar aynı zamanda anlama zorluğu da çekerler.
Halüsinasyonlar
İyi dinlenmemiş bir beyin ses, ışık, koku vb. şeylere duygusal ve aşırı tepkiler verebilir. Beyin bilgileri doğru filtre edemez ve zaman içerisinde bir kaos ortaya çıkarak insanlar veya nesneler ile ilgili, orada olmayan şeyler görmeye veya tahmin etmeye başlar.
Riskli Kararlar
Uykusuz ve dinlenmemiş kişiler, ekonomik kararlar verirken sağlıklı düşünemez ve kazançlı olacağını düşündüğü bir karar sonrası, maddi kayıplar yaşayabilir. Uykusuzken verilen kararlar sonucu hüsran yaşanma ihtimali çok daha yüksektir.
Peki bu sorunları yaşamamak için neler yapılması gerekiyor? Sağlıklı bir uyku, dinlenmiş ve zinde bir vücut için nelere dikkat edilmesi gerekli?
İnsan vücudu, biyolojik saat dediğimiz 24 saatlik periyoda göre adapte olmuştur. İnsanların uyku ihtiyacı kişilere göre değişken olmakla birlikte genetik olarak belirlenmiştir. Buna göre her gece 6 ile 9 saat arasında, ortalama 8 saatlik uyku periyodu bulunmaktadır. İnsanların %90’ı 7,5 – 8 saat kadar uyumaktadır. Yüzde 5’lik bir kitle 6 saatin altında uyurken geriye kalan %5’lik kitle 12 saat ve üzerinde uykuya ihtiyaç duymaktadır. Kendiniz için ideal uyku süresini, sabah kalktığınızda dinlenmiş olmanızdan, zinde hissetmenizden ve gün içerisindeki performansınızdan anlayabilirsiniz. Bir insan için sağlıklı olan, normal gece uykusudur. Uyku sırasında ve özellikle karanlık ortamda salgılanan melatonin hormonu, vücudunuza tepeden tırnağa fayda sağlamaktadır. Melatonin, geceleri saat 23:00’te salgılanmaya başlar ve 02:00’ye kadar maksimum seviyeye ulaşır. Bu saatten sonra sabaha karşı yavaş yavaş azalmaya başlar.
Normal gece uykusu nedir?
Sağlıklı bir yetişkin insan, yattıktan 5 ila 20 dakika sonra uyuyabilir. Uykuya dalarken düşünceler aklınızda gezmeye başlar ve çevrenizle olan etkileşiminiz azalır. Gece yattığınızda uykuya dalmanız 4 dakikadan kısa sürüyorsa, uykusuzluk çekiyorsunuz demektir. İnsanların yaşları ilerledikçe uyku süreleri kısalabilir ve ortalama 6 saate düşebilir. Bununla birlikte uyku sırasında derin uykuda geçen süre de kısalır. Gece uyku sırasında uyanıklıkların sayılarında artmalar olur ve buna bağlı olarak gündüzleri kişilerde uyuklama belirtileri yaşanabilir. Bu nedenle özellikle bu saatler arasındaki uykuyu kaçırmamak gereklidir. Ayrıca melatonin hormonunun salgılanması için uyuduğunuz alanın karanlık olması ve gece lambası kullanmıyor olmanız da önemli bir detaydır.
Peki iyi bir uyku için nelere dikkat edilmesi gerekmektedir?
- Sadece uykunuz geldiğinde yatmaya gidin
- Uyku için rahat bir ortam oluşturun (ses, ışık gibi etkenler)
- Uyarıcı madde içeriği bulunan gıdalardan (Kahve, kola, çikolata vb.) akşam saat 17:00’den sonra uzak durmaya dikkat edin
- Uyumadan önce sigara ve alkol kullanmayın
- Gün ortasında ve akşamüstü düzenli olarak egzersiz yapın. Bu egzersizleri yoğun yapmamaya özen gösterin
- Yatmadan önce ağır yemek ve sıvı tüketiminden kaçının
- Kendinizi zihinsel ve fiziksel olarak rahatlatmanın yöntemlerini bulun ve kullanmaya özen gösterin
- Öğleden sonra ve akşam saatlerinde şekerleme yapmayın
- Yatağınızı sadece uyumak için kullanın. Yemek yemek, televizyon izlemek, kitap okumak gibi aktiviteleri yatakta kesinlikle yapmayın.
- Kendinize düzenli bir uyku programı oluşturun.
[zombify_post]
Uykusuzluk günümüzün belası diyebiliriz, gerek fiziksel yorgunluğu olsun gerek mental olarak gerçekten büyük bir sorun umarım çözüm bulabilirsiniz. araştırmama göre son yıllarda yapılan çalışmalar tekrar göstermiştir ki ışığın insan uykusuna olan etkisi çok büyüktür. Odanızın karanlık ve ferah olmasına dikkat edin yaz ve kış için farklı platformlar gerekebilir. Teşekkürler.